„Słowa nieulotne. Pismo w kulturach świata”

4 października 2019 – 16 lutego 2020 roku

Kuratorka: Dominika Kossowska-Janik

Głównym założeniem wystawy oraz publikacji jej towarzyszącej było zwrócenie uwagi na różnorodność pism, ich ewolucję i wzajemne oddziaływanie, będące odzwierciedleniem zjawiska dyfuzji kulturowej oraz przepływu myśli i idei w kulturze ludzkiej. Ze względu na charakterystykę tematu nie ograniczyliśmy się jedynie do pism azjatyckich. Na ekspozycji zaprezentowaliśmy prawie wszystkie obecnie istniejące systemy oraz najważniejsze pisma starożytne. Ekspozycja rozbudziła zainteresowanie tematyką pisma w wielu osobach, przyciągnęła także środowiska akademickie oraz pasjonatów, stając się miejscem spotkań i dyskusji.

Wśród eksponatów znalazł się bogaty zbiór manuskryptów i ksylografii azjatyckich z kolekcji Muzeum Azji i Pacyfiku, a także obiekty wypożyczone m.in. z Muzeum Narodowego w Warszawie, Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju i innych instytucji oraz od osób prywatnych. Eksponaty były niezwykle różnorodne – od oryginalnej cegły z inskrypcją klinową (III tys. p.n.e.), jedynego znanego na świecie fragmentu egipskiej Księgi Umarłych napisanej dla kobiety (II tys. p.n.e.), aramejskiego zwoju ołowianego z inskrypcją magiczną (IV-VI wiek n.e.) po modlitewnik tatarski z fragmentami w języku polskim spisanymi literami arabskimi (XIX wiek), manuskrypty na liściach palmowych z Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, a nawet przykład tybetańskiej notacji muzycznej. W sumie zaprezentowano około 150 wyjątkowych obiektów z różnych stron świata. Tylko kilka z nich było kopiami, zdecydowaną większość stanowiły oryginalne artefakty o wartości historycznej i antropologicznej.

Dzięki takiemu doborowi eksponatów zwiedzający mogli zapoznać się nie tylko z historią poszczególnych systemów, ale również z tradycją piśmienniczą danych regionów, poznając przy tym różnorodną rolę pisma. Jest ono bowiem nie tylko narzędziem do zapisu słowa mówionego. Niekiedy wierzy się, że słowo pisane samo w sobie zawiera magiczną moc. W wielu kulturach docenia się także walory estetyczne pisma, a kaligrafię stawia się na równi z pozostałymi sztukami pięknymi.

Wystawie towarzyszyły liczne wydarzenia: ekspozycja prac kaligraficznych światowej sławy artysty Brody’ego Neuenschwandera oraz prowadzony przez niego performance „Silent Writing”, sympozjum międzynarodowe „Future Graphic Language”, wykłady orientalistów, archeologów, kaligrafów i typografów; warsztaty artystyczne dla rodzin, warsztaty artystyczne dla dorosłych, oprowadzania kuratorskie dla grup zorganizowanych i samodzielnych zwiedzających.

Wystawa została zrealizowana przy współpracy z Uniwersytetem Warszawskim i Polsko-Japońską Akademią Technik Komputerowych, która wzbogaciła ją o elementy interaktywne oraz współorganizowała część wydarzeń towarzyszących.

---